خەلقئارا ئۇيغۇر مەدەنىيەت مەركىزى international Uyghur cultural center

يۇرتىمىز تارىخىدا قوللىنىلغان ئۆلچەم بىرلىكلىرى يۇرتىمىز تارىخىدا قوللىنىلغان بىر قىسىم ئۆلچەم بىرلىكلىرى ھازىر ئىستېمالدىن قالغان بولسىمۇ، ئۇلار مەدەنىيەت خەزىنىمىزدىكى دۇردانىلەر سۈپىتىدە مەلۇم تەتقىقات قىممىتىگە ئىگە. شۇڭا ياشلىرىمىز ۋە تەتقىقاتچىلىرىمىزنىڭ ئالاقىدار ماتېرىياللاردىن پايدىلىنىشىغا ياردىمى بولار دېگەن ئۈمىدتە توپلىغانلىرىمنى جامائەتچىلىكنىڭ ھۇزۇرىغا سۇندۇم: چىڭ سۇلالىسىدىن ئىلگىرى شىنجاڭدا مۇساپىلەرنى ئۆلچەشتە‹‹ يىغاچ››، ‹‹تاش››، ‹‹پەرسەخ››، ‹‹چاقىرىم››، ‹‹يول›› قاتارلىق بىرلىكلەر قوللىنىلغان. 1. يىغاچ مۇساپە ئۆلچىمى بولۇپ، بىر ... Read More »

دىنىس سئنور (ئامىرىكا) تارىختا ئوتتۇرا ئاسىيا ياۋرۇپا- ئاسىيا مىللەتلىرى ھەتتا مۇڭغۇللارمۇ ھۇنلارغا ئوخشاش ۋەھشىي، جەسۇر، تەڭداشسىز جەڭچى دېگەنگە ئوخشاش مەنىداش سۆزلەر بىلەن ئاتالغان ئەمەس. خۇددى گئرمانلاردىكى ۋاندالىدىلاردەك بىزگە ئىلگىرى كۆرىلىپ باقمىغان Vadalism (ۋەھشىيلىك) دئگەنگە بىر ئاتالغۇ قالدۇرۇپ كەتكەنىدى. «ھۇن» دئگەن بۇ ئىسىم «ۋەھشىي، رەھىمسىز، شەپقەتسىز دىشمەنلەرنى تەسۋىرلەيدىغان مەنسىتمەس سۆزى بولۇپ قالغان، ئۇلارنىڭ بىيىك ھۆكىمرانى «خۇدانىڭ قامچىسى» ئاتتىلا رىۋايەتلەردىكى ھەددىدىن زىيادە ... Read More »

ئەختەم ئۆمەر ئىدىيىسىدىكى تەھدىت ۋە گۈلەن ئىدىيىسىدىكى  بىرتەرەپلىمىلىك  مەن تورغا چىقىشقا ئامراق.يىقىندا بىر نەچچە تورداش ۋە يىقىنلىرىمنىڭ تەۋسىيىسى بىلەن گۈلەن مىكرۇ بىئولوگىدا زىيارەتتە بولدۇم ،زىيارەت جەريانىدا ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا زىيادە كۆپتۇرۇلگەن قاتتىق ئىللەت ئاستىتىدىكى تەھدىتتىن قۇتۇلغاندەك بولساممۇ،ئەمما بىر ئاز بىر تەرەپلىمە بولغان ساددا ئارزۇ قاينىمىغا كىرىپ قالدىم.تۆۋەندە مەن ئەختەم ئۆمەرنىڭ يىراق قىرلاردىن ئانا يەرگە سالام دىگەن ئەسىرى بىلەن گۈلەننىڭ يازمىللىرى ئوتتۇرسىدىكى ... Read More »

تۇرپان خەلق ئۇسسۇلى «نازىركوم» نىڭ كېلىپ چىقىشى ۋەلى كېرىم كۆكئالىپ «نازىركوم»نى «نازىر» ۋە «كوم»دىن ئىبارەت ئىككى سۆزنىڭ بېرىكىشىدىن تۇزۇلگەن ئاتالغۇ دەپ تەبىر بەرگىنىمىزدە، بۇ ئۇسسۇلنىڭ زادى قايسى دەۋىردە پەيدا بولغانلىقىنى ۋە نېمە سەۋەپتىن شۇنداق ئاتالغانلىقىنى ھەرقانچە قىلىپمۇ توغرا چۇشەندۇرۇپ بەرگىلى بولمايدۇ. تۇرپان خەلق ئۇسسۇلى «نازىركوم» نىڭ كېلىپ چىقىشى ، ۋەلى كېرىم كۆكئالىپ بىز نازىركوم ئۇسسۇلىنى ئۇزاق تارىخقا ئىگە، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىپتىدائى ... Read More »

قەشقەرنىڭ تارىخى، مەدەنىيىتى ۋە جۇغراپىيىلىك ئەھۋالى توغرىسىدا قىسقىچە بايان ↓       يولۋاس مۇھەممەتئىمىن مىلادىيە 1887-يىلى گېرمانىيە بېرلىن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى، مەشھۇر جۇغراپىئون، شەرقشۇناس زىچ خوفىن دېڭىز يوللىرى ئېچىلىشتىن ئىلگىرى غەرب بىلەن شەرقنىڭ بارلىق ئالاقىلىرىنى تۇتاشتۇرىدىغان قەدىمكى قورۇقلۇق يولىنىڭ نامىنى ناھايىتى چىرايلىق نام بىلەن، يەنى «يىپەك يولى» دېگەن نام بىلەن ئاتىدى. شۇنىڭدىن باشلاپ ئاسىيا، ياۋروپا، ئافرىقا قاتارلىق قىتئەلەردىكى ھەر قايسى ئەللەرگىچە تۇتاشقان قۇرۇقلۇقتىكى ... Read More »

ئىستانبۇلدا تۈركى تىللار دىۋانىنى تۇنجى قېتىم تېپىپ چىققان شەخس – ئېلى ئەمىرى ئەپەندى 2009 ‏- يىلى 5 ‏- ئاينىڭ 2 ‏- كۈنى ئىستانبۇل شەھىرى فاتىخ رايونلۇق ھۆكۈمەت ئىدارىسىنىڭ ئۇيۇشتۇرۇشى بىلەن، ئېلى ئەمىرى مەدەنىيەت مەركىزىنىڭ يىغىن زالىدا، تۈركىي تىللار دىۋانىنى تاپقان ۋە تۇنجى بولۇپ نەشر قىلدۇرغان شەخس ئېلى ئەمىرى ئەپەندىنى خاتىرىلەش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلدى. مۇراسىمغا تۈركىيە مەدەنىيەت ۋە ساياھەت مىنىستىرلىقىنىڭ كۇتۇپخانىلار ۋە ... Read More »

قاراخانىيلار دەۋرىدىكى ئىسلام مەدەنىيىتى نۇرمەمەت توختى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەجدادلىرى ۋە ئۇيغۇر ئېتنىك تەركىبىگە سىڭىپ كەتكەن ئۇرۇقداش خەلقلەر ئوتتۇرا ئاسىيا مىللەتلىرى ئىچىدە ئولتۇراق تېرىم مەدەنىيىتىگە بۇرۇن قەدەم قويغان بۇلۇپ سودا-ئىقتىساد ۋە مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇش جەھەتتىكى ماھارىتى، شەھەر-قەلئە ھاياتى، يېزىق ۋە ئەدەبىي تىل جەھەتتە ئالدىنقى ئورۇندا تۇرغانلىقى. شامانىزمنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىپتىدائىي ئېتقاد ئەقىدىلىرىدىن ئاللىبۇرۇن ئاساسىي ئالاقىنى ئۈزۈپ، زوروئاستېردىنى، مانى دىنى ھەم بۇددىزم مەدەنىيىتى ... Read More »

مۇھىم مەزمۇنى: زوردۇن سابىر ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ 20- ئەسىردىكى ئەڭ بۈيۈك ئەدىبلىرىدىن بولۇپ، ئۇ ئۆزىگە خاس مەنىۋى دۇنياسىدا ياشاپ، پۈتكۈل ئىجادىيەت مۇساپىسىدا ئۆزىنىڭ تاللىغان يولىدىن يانمىدى، دورىمىدى، ئالدىراپ ئەسەر ئېلان قىلمىدى. ئۇنىڭ ئەسەرلىرى تېما ، ئىدىيە ، پېرسۇناژ ، تىل قۇرۇلما جەھەتتە جپىسلەشكەن بەدىئىي بىرلىكتە ئۆزگىچە يارقىن ئۇسلۇپ بىلەن نامايان بولىدۇ. ئۇسلۇپ يازغۇچىنىڭ تەبىئىتى ۋە بەدىئىي ماھارىتىنىڭ ئاشكارىلىنىشىدۇر. ئاچقۇچلۇق سۆزلەر: زوردۇن ... Read More »

ئابدۇشۇكۇرمۇھەممەتئىمىننىڭ «ئۇيغۇر روھىيىتى تەتقىقاتى» ↓ ئېزىز ئاتاۋۇللا سارتېكىن ئىنساننىىڭ ھاياتىنىيىرگىنىشلىك ھالەتكە چۇشۇرۇپ قويۇشنىڭ يولى تولا، ئەمما ئۇنىڭ ئىچىدە ئەڭ ئەشەددىيسى -ئىنساننىپەقەت ئۆزىنىلا ئويلاش، ئۆز شەخسىيىتىگە چوقۇنۇش، ئۆزىدە مەنىۋىيەتنىڭ ھەر قانداق دولقۇنىنىبەرپا قىلىش ۋە ئۆزنىڭ سىرلىق ھاياتىنى قورساقىنىڭ غېمىدە يۇرۇش ھەمدە ۋاقىتنى بىكارغائۆتكۇزۇش دەرىجىسىگە چۇشۇرۇپ قويۇش. شۇنداقلا بۇنىڭغا مەجبورى كۆندۇرۇشتىن ئىبارەت. م. ئى. سالىتكوۋ- شېدىرن ئىنسانىيەت مەنىۋى كامالىتىنىڭ تويۇنۇشى ئالدى بىىلەن، ... Read More »

ئۇيغۇرلاردىكى قىزلارنىڭ قۇلىقىنى تېشىش ئادىتى ئۇيغۇرلاردا قىزلار يەتتە ياشقا كىرگەندە ئۇلارنىڭ قۇلىقىنى تېشىپ ھالقا سېلىپ قويۇش ئادىتى بار بولۇپ، بۇ ئادەت ناھايىتى ئۇزۇن زامانلاردىن بىرى ئىزچىل داۋاملىشىپ كەلمەكتە. گەرچە بۇ ئادەت ئالاھىدە بىر مۇراسىم شەكلىنى ئالمىغان بولسىمۇ، ئاتا ئانىنىڭ زىممىسىدىكى چوقۇم ئۆتەشكە تېگىشلىك بىر مەسئۇلىيەت سۈپىتىدە قارىلىدۇ. بۇ ئادەتكە ئاتىلار ئانچە پەرۋا قىلىپ كەتمىسىمۇ، ئانىلار بىر خىل مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى بىلەن ... Read More »